InicioCultura“Tento rehabilitar a Terra de Miranda que perdemos non hai tanto tempo”

“Tento rehabilitar a Terra de Miranda que perdemos non hai tanto tempo”

O estudoso e divulgador lucense Xulio Pardo de Neyra presentará o seu novo traballo durante as II Xornadas da Terra de Miranda de setembro

PUBLICADA O

- Advertisement -

A ubicua curiosidade de Xulio Pardo de Neyra (Lugo, 1968) ten por próximo destino a Terra de Miranda. O profesor de Ciencias da Educación na Universidade da Coruña –doutor en Historia Contemporánea, en Filoloxía Galega, e en Didáctica da Lingua– prepara un estudo sobre territorio e lingua para as xornadas que se celebrarán en Meira os días 7 e 8 de setembro, nas que tamén comparecerá a nosa colaboradora Vanesa Gómez Lourido, de Xornal da Mariña, co documental A Terra de Miranda, mítica e real.

Desta vez, o prolífico investigador lucense pescuda territorio e literatura, achegando fantasía e realidade para rehabilitar o imaxinario colectivo e unificar o sentimento da Terra de Miranda. De fondo, figuras míticas coma a do guerreiro Pedro de Miranda, sentenciado xunto ao mariscal Pardo de Cela, ou a visión de Álvaro Cunqueiro sobre esta comunidade, con elementos que existen malia non seren reais.

Como definiría o seu perfil profesional?

Principalmente, intento comunicar os froitos dunha reflexión. Son unha persoa curiosa por natureza, esculcadora, trato de darlle explicación a todo, a por que se move o universo que teño diante. O que trato é de reflexionar e explicar esa reflexión á que chego. O labor docente hoxe en día é un labor moi comprometido. Hai anos, cando eu comecei, había máis interese e atención, máis curiosidade polo que tes en fronte, polo que unha profesora ou profesor tenta ofrecer.

Hoxe, o sistema universitario tenta unicamente facer un percurso académico-burocrático. Sempre hai persoas que responden e atenden, pero en liñas xerais do que se trata é de ofrecer unha guía docente que a moitos alumnos non lles interesa. Por imperativos legais, e por propia elección. Cando un dá aula, sempre precisa esa vertente de comunicador público.

Xulio Pardo de Neyra

Estamos a falar de tres disciplinas distintas nas que é doutor. A onde quere chegar con esta formación?

Á dimensión humana comunitaria. Somos persoas individuais, seres individualistas, pero formamos parte dunha sociedade. Eses condicionantes, por que desenvolvemos mitos, por que nos comportamos e temos condutas… iso é o que sempre me chamou a atención.

Hai xente coma Ricardo Carvalho Calero que tentaba dar unha explicación dende un punto de vista integralista. Eu non creo na filoloxía coma unha disciplina baleira, que o único que tenta é reproducir e explicar unha lingua e unha literatura coma se fosen compartimentos estancos. A xente que me rodea na filoloxía non ten formación histórica, o cal é terrorífico, por iso se segue a falar de reconquista ou de repoboación. Son termos que nunca existiron e foron superados, porque son falsos.

Esa filoloxía que tenta aproveitar e relacionar o seu cometido coa historia, coa filosofía, é o que máis me interesa. A historia sen literatura non é historia, a filoloxía sen historia non é filoloxía. O noso comportamento comunitario como lingua, como sociedade, como parte dun espazo-tempo definido que tentamos manter ou destruír seguindo compoñentes culturais. A lingua é un percurso histórico.

Árbore xenealóxica dos Fernández Miranda

O percorrido histórico ten un espazo importante nas súas publicacións, na biografía, na literatura, mais tamén hai aspectos de mitoloxía, de sensualidade… como elixe o seguinte eido sobre o que tratar?

Non é moi meditado. Cando abordo unha investigación, é como cando andamos de copas: veña, imos, que aquí xa estivemos. Son unha persoa esculcadora, trato explicar todo dende todas as perspectivas posíbeis. Tento esgotalo na miña cabeza, explotalo, superalo e pasar a outro tema. Teño aficións co teatro infantil, no comportamento e organización do territorio e a comunidade lingüística, na pornografía… Ás veces aparece un documento sobre a literatura infantil galega, ou sobre un trobador. Hai esta necesidade ou aparece algo que chega ás miñas mans.

Agora estou cun estudo sobre Carvalho Calero, sobre A xente da Barreira, sobre a vontade docente e a expansión do pensamento, cun agasallo á súa comunidade. Pouco se fixo sobre esta figura como político, político no bo senso, de que pensa na comunidade e ofrece a súa visión.

Hai un tema recorrente no territorio. Xa lle tocou a súa vez a outro concello lucense, Baralla. Como comezan este tipo de investigacións?

O de Baralla é unha teima persoal, meu avó materno era do que logo se chamou Baralla. Herdei del moita documentación de varias casas da zona, e tentei facer unha historia do concello, da súa realidade toponímica, xeográfica en virtude da división eclesiástica e xuridisciccional, e das casas  e familias que compuxeron a historia. Os trazos que son máis fáciles de seguir son os da xente coñecida, que gobernaba e tiña a sorte de non ter problemas económicos, de pazos e casas grandes.

Escudo de armas de Fernández Velarde, da Terra de Miranda

Agora tocoulle á Terra de Miranda, de donde é o outro avó meu. Tentei neste caso achegarme á Terra de Miranda que existiu no imaxinario colectivo e que hoxe xa non existe. Hoxe está totalmente pervertido polos concellos: falamos de Baralla cando antes se falaba de Neira de Xuxá, e a xente nova di que é da Pontenova, ou de Riotorto, cando iso era a Terra de Miranda.

Tratei de vertebrar historicamente e por que se chamou así á Terra de Miranda; logo, da realidade contemporánea da Terra de Miranda feita por Cunqueiro, que hai de certo nela, que hai de fantasía nesa Terra Brava que Ánxel Fole empregou máis tarde; e xenealoxicamente, a familia Miranda, que tomou o nome da terra, e a súa relación cos mirandas asturianos, cos que non tiñan nada, nin xenealoxicamente nin compartían zona. Tento avaliar o aspecto xeográfico, histórico e comunitario da Terra de Miranda.

Precisamente para reverter a deturpación e mestura do significado orixinal xorde o debate sobre o medio rural organizado en Meira, as Xornadas da Terra de Miranda

Volver a centrar o debate. A Nova Escola Galega, que organiza as xornadas,  ten unha clara conciencia de clase e volve a falar da Terra de Miranda como falaban as xentes de antes, para recuperar un topónimo con referencias literarias terrorificamente importantes, por Cunqueiro precisamente.

Quere rehabilitar ese topónimo de aires literarios e para iso imos contribuír, para pór en valor a Terra de Miranda que perdemos non hai tanto tempo. Pero a información viaxa tan rápido, que parece que estamos a recuperar unha designación xeográfica e comunitaria de hai trescentos anos, mais hai xente que lembra aos seus pais falar dos mirandeses e mirandesas.

Na zona os concellos son organizados en pequenos espazos para sobrevivir de forma máis doada, para derivar os cartos, para dotar a cada concello do que lle corresponde, cando antes varios deses municipios pertencían a un máis grande que os agrupaba. É o caso tamén da Fonsagrada, Negueira de Muñiz e Ribeira de Piquín, que eran a Terra de Burón; aconteceu con Rábade, un dos concellos máis pequenos do estado español, ou Burela, outro concello parroquial.

Son realidades que levan vinte ou trinta anos e están nun novo imaxinario. Cando se constrúen moitas identidades, téntase diluír ou destruír esa gran realidade que nos identificaba antes. A unión fai a forza en todos os sentidos, e aínda que dúas parroquias se leven máis, conservan un espírito colectivo. Pero se Riotorto e A Pontenova non son o mesmo… é prexudicial para unha cultura tan magoada e puteada como a galega.

Toda a vida existiu a Terra de Cervantes. Hai Ancares leoneses, lucenses… cando en realidade son todo o mesmo. A identidade, por moi pouco que se rasque, é a mesma. Se creamos terras alternativas con nomes diferentes, desfacemos a identidade colectiva, a realidade xeográfica e cultural.

Programa completo das II Xornadas da Terra de Miranda

ÚLTIMAS

Nova oficina do SEPE en Lugo, pola que pasarán 27.000 veciños ao ano

A antiga Escola de Enfermaría de Lugo acolle a nova oficina do SEPE na...

Conmemoran a batalla do Porto de Bois e reivindican “Altri non”

Coincidindo coa xornada de conmemoración da batalla de Porto de Bois, xuntouse un grupo...

Lugo rexistra un terremoto de magnitude 3.6 que se fixo notar

Un terremoto de magnitude 3,7 na escala de Richter con epicentro en Sarria foi...

Un policía local de Lugo fóra de servizo practica un RCP e sálvalle a vida

Un policía local de Lugo que se atopaba fóra de servizo practicou unha manobra de...