Ana González (EFE) |  Urxen as residencias de maiores medicalizadas. Así o reivindica o doutor Lorenzo Armenteros, portavoz da Sociedade Española de Médicos Xerais e de Familia que exerce no centro de saúde de Illas Canarias (Lugo). Para el, esta é unha das grandes leccións da pandemia, desde logo “das máis graves e das máis duras”, pois nesta emerxencia sanitaria vivíronse “situacións impropias” dun país cun “nivel económico e social alto”.

“Non pode volver ocorrer. Non o merecen os anciáns nin o merece a sociedade. Nós podemos contribuír en gran maneira a que iso non suceda”, conta nesta entrevista a EFE. Se cesasen os “malos tratos” que observa no seu gremio desde hai unha década e, polo tanto, se Atención Primaria recuperase persoal e funcionalidade, podería haber incluso un triplo escenario nos centros de maiores: persoal propio, dos centros de saúde ou, polo menos, visitas periódicas.

En todo caso, daríase “unha asistencia moito mellor”, porque “cunha sanidade do nivel que tiñamos, ou que criamos ter, o que ocorreu fainos pensar que algo estaba mal”, sostén este facultativo, preocupado na desescalada polo feito de que o ser humano “cicatrice inmediatamente”. Entende que, a pesar de tratarse en xeral dun comportamento beneficioso, “debemos tentar que non sexa tan rápido para non volver correr o mesmo risco”.

PREGUNTA: Vostede exerce no centro de saúde Illas Canarias, en Lugo. Atención Primaria foi un dos grandes focos de contaxio.

RESPOSTA: Si, sobre todo nunha fase inicial, cando os medios de seguridade escaseaban. Esa atención primaria desprotexida foi a que tivo as peores consecuencias, con gran número de contaxios e, por desgraza, cun gran número de falecidos. Non en balde, a porcentaxe maior destas mortes corresponde á atención primaria.

P: Material de protección… O nivel é aceptable?

R: A cuestión avanzou moito. Estamos cuns medios de seguridade aceptables nun contexto no que por unha banda está o descenso de casos e, por outro, a melloría que experimentamos. Pero o problema da seguridade foi xeralizado en todo o territorio español, non soamente en primaria. Houbo que buscar medidas imaxinativas que puidesen protexer os profesionais.

Segue habendo incerteza. En Atención Primaria un dos grandes problemas é a atención domiciliaria porque non sabemos o que nos imos atopar. Debemos, por tanto, non escatimar en seguridade para poder ir á atención domiciliaria con garantías de protección, polo propio sanitario e polo paciente, que é un dobre beneficio. Mellorouse, pero non estamos nos niveis óptimos. Hai que confiar en que isto siga mellorando.

AFRONTAR UNHA NOVA ONDA

P: Preocupará máis esta cuestión ante un eventual rebrote.

R: Por iso, oxalá nese momento esteamos preparados. E oxalá os presaxios non sexan tales e non o haxa, pero a escasa inmunidade que temos no noso país é algo coñecido.

P: Sempre incide en que, nestes momentos, a sociedade ha de ser cauta, pois na desescalada conxúganse os intereses económicos e sociais, non o criterio sanitario sen máis.

R: Loxicamente desde o punto de vista sanitario, se se atrasase o máximo posible, habería maior marxe de seguridade. Na contorna asiática facíase cando estaban moi próximos ao nivel cero de contaxios e de falecidos. Nós fixémolo coas mesmas cifras coas que se regulou o primeiro confinamento. Vale que era outra a situación porque a cuestión ao comezo era máis complicada e o grao de infección era elevado, pero estabamos nese punto. Agora mesmo vemos que pode haber brotes en calquera lugar e en calquera ámbito.

Ben é certo que a situación está moito máis controlada porque nos colle noutro momento e podemos facer uns diagnósticos moito máis temperáns e actuar con illamento dunha forma moito máis temperá. Non podemos dicir que fose unha desescalada precoz, porque desde o punto de vista sanitario poderiamos facer un xuízo de valor, pero desde os puntos de vista que se nos escapan, económico e social, haberá outros intereses.

P: Reforzar primaria é unha reivindicación que vén de lonxe. Pero cal diría, á parte desa, que e a gran lección desta pandemia?

R: A necesidade de residencias de maiores medicalizadas, sen dúbida. Os maiores non se merecen o que lles pasou. Ten que haber un cambio absoluto. É moi triste o gran número de falecidos neses centros [emociónase]. Nós, coa capacidade que debemos volver ter, podemos contribuír desde Atención Primaria en gran maneira para que o ocorrido non volva ocorrer.

O POST-CORONAVIRUS

P: O paciente infectado pode ter riscos posteriores. Un seguimento proactivo é a vía?

R: Si, é unha busca proactiva, sobre todo naqueles que tivesen un grao moderado ou grave da enfermidade. Hai que vixiar o sistema respiratorio, pois unha das consecuencias é a fibrose posterior e hai que estar moi atentos; e hai que vixiar as consecuencias circulatorias, as alteracións neurolóxicas, emocionais incluso, e hematolóxicas. Respecto a isto último, mesmo en casos que puideron ser máis leves ou de vixilancia domiciliaria, producíronse trombos. E unha das cuestións máis graves é a enfermidade tromboembólica pulmonar.

En definitiva, son pacientes que hai que vixiar estreitamente. Ademais, as estancias tan longas na UCI teñen unhas consecuencias de perda de masa muscular, úlceras, e tensión postraumática, algo que padeceron case todos.

P: Máscaras, biombos… Hai costumes que van quedar aínda que non sexan para un uso tan habitual?

R: Eu diría que a máscara si, como un mecanismo solidario, de protección das enfermidades respiratorias. Son aconsellables, recomendables e efectivas. Os biombos xurdiron polos traballadores que estaban estáticos e poderían sufrir as consecuencias desas micropingas que se producen ao falar e ao toser. En calquera tenda de cara ao público, por exemplo, alguén queda parado, en fronte doutro, interactuando. Co uso deses biombos redúcese a posibilidade de contaxio. A maior parte son humanizadas e de materiais plásticos e transparentes, fáciles de desinfectar, proceso que debe facerse de forma frecuente, continuada.

“ESQUECEMOS E CICATRIZAMOS DEMASIADO RÁPIDO”

P: Estamos a ser saturados cunha información de contido variable, de interese, e, o que é máis importante, de certezas?

R: Un volume desorbitado, de todo tipo. A ciencia ten esa parte de compartir, que é moi beneficiosa. Todo o mundo que sabía ou descubría algo, poñíao a disposición para que todo o mundo o coñecese. O que fixo a información científica é que vivamos nuns meses o que viviriamos en anos. Houbo un espírito moi intenso de formar e de informarse de algo do que descoñeciamos practicamente todo.

Tamén houbo moi mala información, boatos continuos sen base científica que creaban inseguridade. Iso deu pé ao xurdimento de plataformas informativas para desmentir. Cando sae información de calidade e beneficiosa, tamén sae outro tipo de información.

P: O ser humano cicatriza ben?

R: Cicatriza moi ben e esquece moi rápido. Demasiado rápido. Por iso temos un certo grao de temor a que se baixe a garda de forma moi temperá. Pasámolo mal. Houbo demasiado sufrimento e todo o mundo quere esquecelo canto antes. Só se somos conscientes do risco que corremos, e do que traería unha segunda onda, podemos encarar a situación actual con maiores garantías. Hai que manter as campañas informativas, e as de prevención, para que se poida manter ese nivel de prudencia.