Este venres Lugo alberga o I Conéctate ao Sol, o encontro solar organizado pola Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galicia (Adega). Parte do programa da primeira xornada corresponde ao Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia (COAG), que estará representado por dous expertos durante un paseo-coloquio acerca do aproveitamento da enerxía no casco vello. Nel participará o presidente da delegación do COAG en Lugo, Raúl J. Veiga, que atendeu a este xornal para contextualizar a arquitectura da cidade.

Como enfocan esta xornada adicada a todos os públicos?

Nós organizamos un pequeno faladoiro sobre como o sol sempre foi tido en conta na arquitectura tradicional, e como funciona nos sistemas construtivos convencionais. A idea partiu de Adega. Eles farán os obradoiros e as charlas de cociña solar, e como é un pouco lenta, pois para entreter o tema, chamáronnos a nós. Estará José María Alonso, arquitecto autor do Plan Director da Catedral de Lugo. O faladoiro que faremos é coloquial, sen datos técnicos, con lenguaxe común.

Queremos enfocar o paseo pola contorna do encontro solar, dende a Praza Maior, vendo a Catedral para explicar a arquitectura masiva fronte a arquitectura lixeira contemporánea, baseada en materiais illantes. A Catedral é un exemplo de edificio de pedra no que a capacidade de regulación térmica a outorga a inercia do material, e non o illamento.

E xa na Praza Maior, queremos explicar algo moi galego como son as galerías. Alí temos varios exemplos da galería como captador solar, do que son boas galerías e malas galerías, e do que son galerías e o que son só ventanais.

Cales son as características, de estilo e función, do centro histórico?

O casco vello de Lugo deriva case todo do burgo medieval, con pequenas trazas romanas. Perdeu un pouco as súas características cidadás e habitacionais, porque abandonouse un pouco, pero segue a ser un centro moi activo. O núcleo da cidade –na miña opinión como cidadán– está bastante ben conservado, non ten moitas agresións, e as construccións contemporáneas foron bastante respectuosas.

Houbo unha conciencia espontánea, por dicilo dalgún xeito, por parte do habitante cara un tipo de arquitectura; ás veces un pouco afectada polos intereses comerciais, do que nos decatamos todos. Pero é un casco antigo moi ben conservado, e mellor que o estará, porque a orientación tanto de particulares como de administracións é nese senso, de conservalo e reactivalo.

Cales son as solucións constructivas que das que igual non nos decatamos?

Sempre a orientación, sempre hai que buscar a orientación e a forma de construcción favorables ao soleamento. Hai que facer casas coa menor fachada posible cara o norte, e coa menor cantidade de ocos posible; isto é algo que sabían moi ben os constructores tradicionais. A arquitectura contemporánea ten outro tipo de criterios, de solicitudes e de técnicas; algunhas máis pasivas e outras máis activas. Tanto a norma como a conciencia cidadá van no senso do aforro enerxético, e cada vez terán máis en conta estas solucións.

A tendencia é cara a fontes caloríficas de pouco consumo e edificios con pouca pérdida térmica. Algo que sempre se fixo, que sempre foi así, pero que se perdeu durante a industrialización porque as fontes de enerxía eran baratas, perdeuse a capacidade de aforro enerxético. Agora volveu pola conciencia da xente e a regulación da construcción.

Lugo ten que porse a punto nestes aspectos?

Menos ca outras cidades. A construcción é moi masiva e non ten tantos problemas en comparación coa que se fai agora, que ten que recobrar as capacidades das inercias térmicas a base de illamento. Lugo non é unha cidade problemática, ten os problemas dunha cidade fría en inverno; hai que ter en conta a orientación do edificio e dos ventanais, pero son técnicas de proxectamento.

En Lugo non conservamos casas romanas, que tiñan sistemas moi intelixentes de calefacción. Temos exemplos disto no Mitreo. A casa rural galega é superintelixente, porque ten poucas perdas térmicas e fontes caloríficas mínimas: as casas de aldea quentábanse co calor dunha ou dúas vacas. Tiñan poucos ocos e os muros moi grosos. Temos que aprender deste tipo de arquitectura.