Irredento do saxofón, compositor intercontinental, igual de carismático na actualidade que cando apareceu en escena con Los Rebeldes. Este sábado, o festival Blues Museum de Lugo contará co barcelonés Dani Nel·lo, a quen a experiencia permitiu compartir escenario con talentos de diferentes xeracións, pero que aínda constrúe a lenguaxe coa que expresar a enerxía do son afroamericano.

Esta é a pregunta que estarás farto de respostar. Como chegaches ao blues?

Eu entro na adolescencia escoitando o que escoitaba toda a miña xeración, que era a música dos que eran máis maiores ca nós: os Rolling Stones, Bob Dylan,  os Beatles, Bruce Springsteen. Pero estes grupos versionaban a xente coma Muddy Waters, Howlin Wolf, Chuck Berry ou Little Richard. Unha cousa son blues, outra rock and roll; pero remiten á música afroamericana de mediados dos cincuenta, tiñan todos a mesma raíz.

Isto faime vibrar. Con doce, trece, catorce anos, fai que eu comece a tirar dese fío. Eu tiven a sorte de que meu pai é moi melómano, e na casa había discos de John Lee Hooker, de Memphis Slim, de Lightnin Hopkins. Isto acompañoume toda a vida, e eu coido que cando eres adolescente, os discos que entran nesa idade marcan o teu criterio. Os discos que te emocionan a esa idade, cando pisas neve virxe, acompañarante toda a vida. Para min foi a música afroamericana entre finais dos corenta e os sesenta, con clara influencia do blues, porque foi a época dorada do blues. Marcou o meu gusto e o meu xeito de interpretar a musica.

E tamén a elección do saxofón.

Claro. Eu comezo, como moitos rapaces da miña xeración, cantando e tocando a guitarra, rock and roll, rockabilly. Pasábao ben, pero non ía alén. E dende o momento en que descubro o saxo –primeiro tiven un saxo alto–, pouco a pouco fíxome emocionarme e identificarme: a través de Louis Jordan, e despois Illinois Jacquet, Arnett Cob… toda unha familia de saxofonistas entre os anos corenta e os setenta.

Curiosamente, malia a diferencia xeográfica e temporal, sinto esa música como a miña música. Non ten explicación, é só emoción. Ás veces, fenómenos locais que transmiten moi ben unha cousa –esa necesidade do xénero humano–, emocionan a distinta xente de distintas partes do planeta. Iso é o que pasou co blues, que non nace coma un cogomelo, vén de toda unha serie de mesturas, de música tradicional africana e americana. É un fenómeno local que explota como fenómeno global, traspasando fronteras temporais e xeográficas. E fai que un rapaz de Magòria nos anos oitenta flipe con King Curtis. A única lei é a emoción, pura e dura.

A túa carreira desenvolveuse arredor de varias bandas, nunha carreira xa longa. Na túa música, que queda de cada un deses grupos?

Eu entrei na música profesional nunha banda de rock and roll, Los Rebeldes. Tiñan un compoñente de rockabilly, de rhythm and blues, influencia co tempo máis cara o pop. Eu con eles aprendín o que era o negocio, o que significaba subir a un escenario, viaxar e xirar cun grupo de éxito.

Pegastes forte daquela.

Foi unha aprendizaxe a tempo real e moi forte. Despois seguín no mercado discográfico na mesma dirección, pero non me identificaba cantando. Eu identifícome co son do saxofón, a miña voz e a miña lenguaxe propia, ás veces primitiva e non moi sofisticada, pero é a miña. E cando deixei en 2002 La Banda del Zoco, púxenme coa música instrumental a saco.

Xa a viña practicando dende 1989 con distintas bandas de Barcelona, na escena do blues. Fixera un grupo chamado Tandoori Le Noir, instrumental e que reivindicaba o rhythm and blues. Apostei por isto e aquí estou, despois de case vinte anos. Hai como dez anos que comezamos os Mambo Jambo, que tiramos na mesma dirección, dende o rock and roll instrumental con influencias de R&B.

E neste disco, Los Saxofonistas Salvajes (2017), fago fincapé en recoller a tradición saxofonista de quenes romperon a pana no seu momento, rachando fronteiras raciais e sociais inventando esta lenguaxe do blues. Cando comezan a disolverse as big bands, logo da Segunda Guerra Mundial, aparecen combos con solistas, en ocasións saxofonistas, influenciados por Ben Webster, Coleman Hawkins.

Comezan a facer trasnadas, cunha música menos sofisticada que o swing, e máis liorta. Foi o que despois levouse ao rhythm and blues e acabaría por chamarse rock and roll, cando Alan Freed cambiou o nome para que fose para todos os públicos. E a partir de 1947, o R&B interesa a toda a xuventude.

Ese pulo do salvaxismo do saxo percorre Estados Unidos e cruza o Atlántico. O saxofón foi un rompexeos e aterrou en Europa. Eu non renuncio a que se apague ese pulo, esa enerxía segue vixente e toco o que recollo desta xente.

Antes comentabas acerca de cara onde ías con Mambo Jambo, con quenes estiveches en Lugo no San Froilán 2016. Que impresión deixou en ti a cidade?

Sempre tivemos moi boa relación con Galicia. Hai tradición de jazz, de saber escoitar música, e non só ir ao pop máis comercial. Sempre me sentín moi ben recibido nas apostas que fixen en Galicia, o instrumental de Mambo Jambo; xiramos moito por aquí con super bo resultado, estou encantado de voltar presentando este disco de Los Saxofonistas Salvajes.

Este sábado compartes escenario con Laurence Jones e Southern Avenue, artistas moi xoves. Haberá dúas xeracións esa noite.

Eu digo pasado cando alguén está a piques de fenecer. Unha cousa é a carreira profesional e logo o que cada quen dá enriba do escenario. A emoción dun novato pode darche mil voltas, pero eu toquei con xente de setenta e oito anos que, coa súa enerxía, varreume do escenario. A música é maxia, non serven as regras temporais.

E menos para o blues.

Eu toquei con Guitar Crusher, no 89, un tío que daba mágoa, pero subía ao escenario e botábate fóra. E logo era un pobre velliño. Estiven no escenario con Nick Curran cando tiña 26 anos, e tiña máis sabiduría musical que moita xente. Non son quen para xulgar en parámetros de pasado e futuro.

Voltarás ao Blues Museum se se presenta a oportunidade?

Claro! Encantadísimo. É bestial que despois de tantos anos, coa experiencia, vas quedando co esencial, coa emoción do negocio da música. Quedan os valores máis viscerais. A emoción, as gañas de facer e subir ao escenario como a primeira vez, de non gardar nada para o vindeiro día. Son tópicos pero son reais. Eu quedo con iso.

Aurora & The Betrayers: “O Blues Museum fala da raíz da música”